W Rosji XV – XVIII wieku za otrucie płodu trującym zielem lub przy pomocy babek-położnic kapłan nakładał na kobietę pokutę na okres od 5 do 15 lat. W drugiej połowie XVII wieku specjalna ustawa, przyjęta przez cara Aleksieja Michajłowicza Romanowa, za sztuczne przerywanie ciąży przewidywała karę śmierci. W 1715 roku Piotr I swoim dekretem złagodził tę karę, znosząc karę śmierci.
Według przepisów o karach z 1845 roku aborcja była równoważna z rozmyślnym dzieciobójstwem. Winę za to przestępstwo ponosili zarówno ludzie, którzy dokonali usunięcia płodu, jak i same kobiety. Aborcję karano robotami katorżniczymi od lat 4 do 10 dla lekarza i zesłaniem na Syberię lub przebywaniem w zakładzie poprawczym od 4 do 6 lat dla kobiety.
Według artykułu o karach z 1462 roku „Kodeksu karnego” winni „przestępczego spędzenia płodu” byli karani, jeśli operacja odbyła się pomyślnie, „pozbawieniem wszystkich praw własności i zesłaniem na osiedlenie się w najbardziej odległych rejonach Syberii”. Jeśli aborcja zaszkodziła zdrowiu kobiety, to sprawcy groziło za to sześć – osiem lat katorgi. Przy czym posiadanie u dokonującego aborcji wykształcenia medycznego uznawano za okoliczność obciążającą.
Późniejsze prawo rosyjskiego Ministerstwa Sprawiedliwości groziło matce, winnej zabicia płodu, uwięzieniem w zakładzie poprawczym przez okres do 3 lat. Taka sama kara była przewidziana w stosunku do każdej osoby, winnej za zabicie płodu w czasie ciąży, przy czym jeżeli tą osobą był lekarz lub babka-położna, to sąd miał prawo pozbawić sprawcę praktyki lekarskiej przez okres 5 lat i opublikować swój werdykt.
Karze również podlegały osoby trzecie, nawet jeśli one uczestniczyły w tym działaniu za zgodą kobiety ciężarnej, jak również ci, którzy dostarczali niezbędne środki do zabicia płodu. Natomiast jeżeli zabicie płodu odbyło się bez zgody kobiety ciężarnej, to sprawcy podlegali karze ciężkich prac na katordze do 8 lat. Nieostrożna, nie zamierzona aborcja nie podlegała karze.
Po rewolucji sytuacja uległa zmianie. Wolna miłość zaczęła być postrzegana jako warunek emancypacji kobiet. W połączeniu z brakiem środków antykoncepcyjnych prowadziło to do gwałtownego wzrostu liczby nieślubnych dzieci.
Dekretem Ludowego Komisariatu Zdrowia i Ludowego Komisariatu Sprawiedliwości z dnia 16 listopada 1920 roku „W sprawie sztucznego przerywania ciąży” aborcje w Rosji Sowieckiej zostały zalegalizowane. Dla chcących dokonać operacji sztucznego przerwania ciąży dano możliwość dokonania tego w specjalnym zakładzie leczniczym za darmo.
Republika Sowiecka stała się pierwszym krajem na świecie, który zalegalizował aborcję na życzenie kobiety. W 1925 roku na 1000 mieszkańcy dużych miast przypadało około 6 przypadków sztucznego przerwania ciąży. Z prawa aborcji poza kolejnością korzystały pracownice fabryk i zakładów.
Jednak era legalnych aborcji była krótkotrwała. Państwo stopniowo przejmowało kontrolę nad niemal wszystkimi dziedzinami życia swoich obywateli i w 1930 roku kolejka doszła do prokreacji.
W 1926 roku aborcja była całkowicie zakazana w Rosji dla kobiet, które zaszły w ciążę po raz pierwszy, a także które dokonują aborcji przed upływem pół roku po uprzedniej aborcji.
Od 1930 roku operacja sztucznego przerwania ciąży stała się płatną. W 1931 roku był to koszt około 18-20 rubli, w 1933 roku – od 2 do 60, a w 1935 – od 25 do 300 rubli; w latach 1970-1980, zarabiając średnio 80-100 rubli, za aborcję kobieta płaciła 50. Bezpłatnie przerwano ciąży chorym na gruźlicę, padaczkę, schizofrenię i cierpiącym na wrodzone wady serca.
Wzrost liczby aborcji w Rosji przed wojną odbywał się równolegle z gwałtownym spadkiem liczby urodzeń. Już po 4-5 latach od legalizacji aborcji wskaźnik urodzeń zaczął aktywnie spadać.
W 1936 roku, ze względu na trudną sytuację demograficzną, operacje dotyczące sztucznego przerywania ciąży zostały ponownie zabronione pod rygorem odpowiedzialności karnej (Dekret Centralnego Komitetu Wykonawczego i Rady Komisarzy Ludowych ZSRR; ros.- ЦИК и СНК СССР, skrót od Центрального Исполнительного Комитета i Советa Народных Комиссаров СССР) z dnia 27 czerwca 1936 roku „W sprawie zakazu aborcji, zwiększenia pomocy finansowej dla kobiet, które urodziły dziecko, ustalenia pomocy państwowej dla rodzin wielodzietnych, rozszerzenia sieci porodówek, żłobków i przedszkoli, wzmożenia sankcji karnych za niepłacenie alimentów i niektóre zmiany w prawodawstwie dotyczącym rozwodów”). Teraz aborcje były wykonane tylko ze względów medycznych.
Ustawa o zakazie aborcji obowiązywała w ZSRR do 1955 r. 23 listopada 1955 roku Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR „W sprawie zniesienia zakazu aborcji” wykonywanie operacji przerywania ciąży zostało dozwolone wszystkim kobietom w przypadku braku przeciwwskazań medycznych.
Dekret pozwalał na dokonywanie aborcji w ścianach specjalistycznych placówek medycznych. Aborcje w domu nadal pozostawały przestępstwem ściganym karnie. Lekarzowi w tym przypadku groziło pozbawienie wolności do jednego roku, a w przypadku śmierci pacjentki – do ośmiu lat. Ministerstwo Zdrowia ZSRR z dnia 29 listopada 1956 roku przyjęło Instrukcję „O trybie przeprowadzania operacji sztucznego przerywania ciąży (aborcji)”, szczegółowo regulującą tę kwestię, w 1961 roku zostały do niej wprowadzone pewne zmiany dotyczące wydawania zwolnień lekarskich.
Na początku lat 1980-tych termin sztucznego przerywania ciąży został zwiększony z 12 do 24 tygodni. W 1987 roku sztuczne przerwanie ciąży było dozwolone nawet w okresie do 28 tygodni, jeśli to było uzasadnione względami społecznymi (inwalidztwo 1-2 grupy u męża, śmierć męża podczas ciąży żony, rozwód, pobyt kobiety lub jej męża w więzieniu, istnienie decyzji sądu w sprawie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich, wielodzietność, ciąża w wyniku gwałtu).
W 1989 roku pozwolono na ambulatoryjne przerywanie ciąży we wczesnym jej stadium rozwoju poprzez aspirację próżniową, innymi słowy – mini-aborcję. Zaczęto przeprowadzać aborcje medyczne (ros. – медикаментозный аборт – w pierwszych okresach ciąży – 6-7 tygodni, która nie wymaga interwencji chirurgicznej – A.L.).
W 1996 roku graniczny termin sztucznego przerywania ciąży (aborcji) został zmniejszony do 22 tygodni (takie same są normy WHO), a wykaz wskazań społecznych został rozszerzony. Za wskazania do aborcji uznano: brak mieszkania, status uchodźcy lub przesiedleńca, bezrobocie, dochód w rodzinie poniżej minimum egzystencji, ustalonego w danym regionie, stan wolny.
Rosyjskie przepisy dotyczące aborcji nadal są uważane za jedne z najbardziej liberalnych na świecie.
Według „Podstaw ustawodawstwa Federacji Rosyjskiej o ochronie zdrowia obywateli” z dnia 22 lipca 1993 roku, każda kobieta ma prawo do samodzielnego decydowania w kwestii macierzyństwa.
Sztuczne przerywanie ciąży jest przeprowadzane na wniosek kobiety do 12 tygodnia ciąży, ze względów społecznych – do 22 tygodnia ciąży, a przy istnieniu wskazań medycznych i za zgodą kobiety – niezależnie od okresu ciąży.
Źródło:
История абортов: Российская Империя, СССР и РФ
www.3rm.info/publications/63287-istoriya-abortov-rossiyskaya-imperiya-sssr-i-rf.html
16.3.2017 r.
Tłumaczył Andrzej Leszczyński
17.3.2017 r.
Najnowsze komentarze