“Do Polek na emigracji dociera, że nie muszą już być służącymi podającymi mężom obiady pod nos. Co więcej, zaczynają zarabiać tyle, że nie boją się samotności. To częsty powód rozstań za granicą, innym – tak jak w Polsce – jest zdrada i uzależnienie” – mówią polonijni prawnicy prowadzący sprawy rozwodowe. Wielu małżonków nie jest w stanie wytrzymać ze sobą nawet roku, najczęściej jednak rozstają się pary z wieloletnim stażem.
Pani Ewelina wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych ponad 15 lat temu. Zgodziła się na rozmowę, ale prosi, by nie podawać jej nazwiska. Nie wstydzi się rozwodu, ale powodu, dla jakiego chciała się rozstać. “Poznałam męża jeszcze w Polsce. Wychowywaliśmy się dwa domy od siebie, w małej wsi na Podkarpaciu, gdzie do dzisiaj rządzi tradycja. Baba jest do roboty i garów, a mąż ewentualnie do roboty. Rodziców nie obchodziło, że nie kocham narzeczonego. Byłam już 'starą panną’, bo miałam 19 lat i czas było wyjść za mąż” – opowiada Ewelina. Wyjechali do Nowego Jorku, by zarobić na dom i samochód. Tak jej się spodobało, że nie chciała wracać. Dostała pracę “na opiece” i zaczęła dobrze zarabiać. To przeszkadzało mężowi. Po kolejnej awanturze, że nie ma co jeść, bo mu nic nie ugotowała, wyprowadziła się do koleżanki. Jakiś czas później złożyła pozew o rozwód. “Byłam przerażona, bo nie znałam angielskiego, ale trafiłam na fajną polską panią adwokat i tak poprowadziła sprawę, że po kilku rozprawach było po wszystkim. Mąż oczywiście nie chciał się zgodzić. Byłam przecież 'jego własnością’, ale na szczęście tu prawo działa tak, że mogłam mu powiedzieć: sorry<$>, żegnaj, a on nie miał nic do gadania. Rodzina w Polsce dowiedziała się od niego i oczywiście do tej pory uważana jestem, nawet przez swoich rodziców, za tę złą. Uważają, że Ameryka pomieszała mi w głowie, tymczasem ja uważam, że otworzyła mi oczy” – twierdzi rozmówczyni “Nowego Dziennika”.
GOŚĆ W DOM – BABA DO GARÓW…
Polonijni terapeuci przyznają, że tego typu przypadki nie są odosobnione. Nie ma statystyk mówiących o tym, ile Polek i Polaków na emigracji występuje o rozwód, ale pewnie podobnie jak w Polsce, czyli z roku na rok nieznacznie, ale coraz więcej. Często zdarza się, że pary nie potrafią dotrwać nawet do pierwszej rocznicy ślubu. “Niektórzy mówią, że Ameryka przewraca w głowie, ale szczególnie wśród tych osób, które emigrują tu z małych miejscowości, nowa rzeczywistość może powodować szok kulturowy – uważa terapeutka Anna Twardoń, zajmująca się między innymi terapiami rodzinnymi. – Często kobiety orientują się, że są o wiele bardziej samowystarczalne, niż to się wydawało w Polsce na przykład. Okazuje się, że mogą zarobić, a nawet same się utrzymać, więc pewne powody, dla których czasami ludzie są w związku, przestają być takie ważne. W Polsce trzeba było mieć męża, dzieci, a tu okazuje się, że wcale nie trzeba. Teraz małżonkowie mają 30 lat i zupełnie nic ich nie łączy” – dodaje Anna Twardoń.
Ciężko jej oszacować, ile polonijnych par podejmuje decyzje o rozwodzie, bo do niej przychodzą osoby, które starają się jeszcze związek ratować. A takich par na pewno jest sporo. Polonijni prawnicy są z kolei zdania, że podobnie jak w Polsce, tak i za granicą z roku na rok rozwodzi się coraz więcej rodaków. “Nie tylko w Polsce młodzi Polacy rozwodzą się na potęgę. Tak samo jest w Stanach Zjednoczonych. Przychodzą do mnie osoby, które składały przysięgę małżeńską zaledwie kilka miesięcy wcześniej, ale też i osoby z ponaddziesięcioletnim stażem” – mówi mecenas Joanna Nowokuński, główna adwokat w firmie prawniczej Nowokuński Law Firm, PLLC w Nowym Jorku. – Z mojego doświadczenia wynika, że panie o wiele szybciej odnajdują się za granicą niż ich partnerzy. Natomiast panowie jeszcze chyba z czasów PRL-u przywożą przekonanie, że w domu ma czekać na nich gorący obiad, ma być posprzątane i wyprane. Nie obchodzi ich to, że żona także jest w pracy. Nawet pani nie wie, ile razy kobiety się skarżą, że mąż traktuje je jako służące, a one tak już nie chcą żyć, już nie muszą” – dzieli się swoimi spostrzeżeniami mec. Joanna Nowokuński. Wśród jej klientek jest na przykład pani, która nie tylko pracuje, nie tylko zajmuje się domem, ale do jej obowiązków należało nawet wymienianie oleju w samochodzie swoim i męża, niedługo już byłego.
Od takiego stylu życia uciekła do Nowego Jorku pani Halina. Mimo że nie znała tu nikogo, oprócz dawnej sąsiadki, u której mogła się przez tydzień zatrzymać, a po angielsku potrafiła powiedzieć tylko hello<$>, poradziła sobie na tyle dobrze, że już po kilku latach dostała zieloną kartę, później obywatelstwo. W metropolii zjawił się też jej mąż, przywiózł ze sobą dawne przyzwyczajenia. “W Polsce był królem, jak przychodzili do nas znajomi, to on się rozsiadał, a ja biegałam z kolejnymi talerzami. Z dziećmi do lekarza jeździłam ja, na wywiadówki chodziłam ja. Do tego oczywiście pracowałam, bo on miał trudności z utrzymaniem konkretnego zajęcia” – przyznaje pani Halina. Związek z mężem na emigracji nie trwał długo. On nie chciał się wyprowadzić z wynajmowanego mieszkania, więc swoją walizkę spakowała ona.
NAJWIERNIEJSI NA HAWAJACH
Dane dotyczące rozwodów w Stanach Zjednoczonych nie są jednoznaczne. Z tych opublikowanych właśnie przez amerykański urząd statystyczny (United States Census Bureau) wynika wprawdzie, że od trzech lat liczba rozwodów jest coraz niższa. Co więcej, w ub. roku osiągnęła poziom sprzed 35 lat. Jest jednak jedno ale – coraz więcej osób decyduje się na wspólne życie bez ślubu, a także na bycie singlem. Z raportu US Census Bureau wynika też, że obecnie co dziesiąty mieszkaniec Stanów Zjednoczonych jest przynajmniej po jednym rozwodzie. Średni wiek pierwszego rozstania to dla panów 30 lat, dla pań 29. Najczęściej do rozpadów małżeństwa ma dochodzić w stanach: Waszyngton D.C., Wyoming oraz Nevada, gdzie rozpada się co trzecie małżeństwo. Najrzadziej na Hawajach, a także w Wisconsin, Rhode Island, Delaware i New Jersey, gdzie najwyżej co dziesiąta para występuje o rozwód. W sumie w 2015 roku w całych Stanach Zjednoczonych doszło do ponad 800 tys. rozwodów. Ciekawe są też szacunki socjologów cytowanych przez National Center for Family & Marriage Research, którzy uważają, że obecnie tylko co drugie małżeństwo ma szansę na przetrwanie.
ZDRADA W INTERNECIE TO TEŻ ZDRADA…
Jeśli wierzyć statystykom, to w Stanach Zjednoczonych ponad połowa rozwiedzionych par nie ma dzieci. Najczęściej rozstają się osoby między 20. a 25. rokiem życia – nawet co trzecia z nich. Wciąż dominującym powodem jest zdrada, ale nie tylko. “Terapia małżeńska nie jest po to, by utrzymać związek za wszelką cenę, a bardziej zrozumieć, co się stało. Stąd na początku mówię pacjentom, że nie wiem, w którym kierunku pójdzie nasza praca. Może się tak okazać, że sensowniejszą decyzją jest właśnie rozstanie. Szczególnie jeśli w związku dochodzi do jakiejkolwiek formy przemocy” – wyjaśnia terapeutka Anna Twardoń. Jakie są jeszcze inne powody rozstań polonijnych par? „Ostatnio coraz częściej zdarza mi się spotykać z osobami, które skarżą się na zdradę partnera, ale w sieci – odpowiada terapeutka. – Wciąż najczęściej panie odkrywają, że mąż ma na przykład profil na portalu randkowym albo wysyła do jakiejś kobiety dwuznaczne SMS-y. Teraz jest pytanie: czy jest to działanie, które zostaje tylko w sieci, czy też dochodzi do realnej zdrady?”.
Nawet na polonijnych portalach ogłoszeniowych można znaleźć oferty “przyjaźni” damsko-męskiej, kierowane wyłącznie do mężatek. “Jeśli czujesz się niekochana, mąż nie ma dla ciebie czasu, chcesz się wygadać, a i może coś więcej – napisz” – pisze internauta Pieszczoch. Czy sam ma żonę? O tym nie informuje. Innym problemem niż zdrada, z jakim mierzą się pary na emigracji, jest uzależnienie, najczęściej od alkoholu. Część par zwraca się po pomoc do kliniki Outreach na Greenpoincie, gdzie pracują także polskojęzyczni terapeuci. “Zdarza, że alkoholik nie chce się leczyć i wybiera picie, wtedy pracujemy z jego najbliższymi, by nie utonęli razem z nim. Pomagamy podjąć decyzję, co dalej. Często jedynym rozwiązaniem jest separacja, szczególnie jeśli w dramat rodzinny włączone są dzieci. Natomiast Polki, szczególnie te starsze, wychowywane w tradycji katolickiej ratowania rodziny za wszelką cenę, niechętnie decydują się na rozwód. Taka jest przynajmniej moja obserwacja” – mówi terapeutka uzależnień Katarzyna Fiorita. Tymczasem koszt bycia w takim związku, szczególnie w którym dochodzi do przemocy, jest ogromny, łącznie z depresją i myślami samobójczymi.
ROZWÓD JAK ŚMIERĆ
Pani Iwona miała kochającego męża. Przynajmniej tak jej się wydawało. Poznała go kilka lat po przyjeździe do Nowego Jorku, tak jak ona – też wyjechał z Polski po lepsze jutro. Przez pierwsze dziesięć lat małżeństwa dużo podróżowali, razem podnosili swoje kwalifikacje, dorabiali się. W końcu przyszedł czas na dziecko. “To była nasza wspólna decyzja. Zależało mi na tym, by był przy porodzie. Zgodził się. Wtedy nie wiedziałam jeszcze, że będzie to najgorsze 20 godzin mojego życia. Córeczka nie ułożyła się tak jak powinna i nie byłam w stanie jej urodzić, na cesarkę było za późno” – wspomina pani Iwona. Na szczęście dziewczynka w końcu urodziła się zdrowa, po kilku dniach obie wróciły do domu. Dwa tygodnie później mąż oznajmił, że nie jest w stanie już dłużej być w tym związku. Decyzje miał przyśpieszyć koszmarny poród. “Powiedział mi wprost, że nabrał do mnie obrzydzenia. Co więcej, że od kilku miesięcy ma kogoś. Na początku myślał, że to tylko seks, ale po tym, co zobaczył w szpitalu, nie potrafi już ze mną być. Jedyny plus tej sytuacji to normalny rozwód. Nie robił żadnych problemów, wyprowadził się z domu, zostawił mi też samochód i mieszkanie na Florydzie. Płaci alimenty i regularnie widuje się z córeczką. A ja? Do tej pory nie jestem w stanie się pozbierać” – przyznaje pani Iwona. Bo bez względu na to, jak przebiega rozwód, jest to bardzo trudne doświadczenie, przez psychologów porównywane nawet ze śmiercią bliskiej osoby. “Proces odbudowania się po rozwodzie, kim jestem, jak mam dalej żyć – to jest ciężka praca. Amerykanie mają grupy wsparcia, w polonijnym świecie jeszcze o takich nie słyszałam, a szkoda” – uważa Katarzyna Fiorita.
IM KRÓTSZY, TYM LEPSZY
Od strony prawnej rozwód może się odbyć nawet bez obecności w sądzie małżonków, a może też ciągnąć się latami. Wszystko zależy, w jaki sposób jedna i druga strona chcą się rozstać. Znaczenie ma także miejsce, a nawet dana dzielnica i jak dużo spraw do rozpatrzenia jest w danym sądzie. Obliczono, że średnio w USA proces trwa ok. jednego roku. “Podczas rozwodu rozwiązane zostają wszystkie aspekty dotychczasowego wspólnego życia. Często klienci pytają mnie, czy muszą dzielić się majątkiem teraz, czy mogą podzielić się później, jak siostra lub brat, kiedy rozwodzili się w Polsce. Nie, w stanie Nowy Jork podczas rozwodu zostają zamknięte wszystkie sprawy. Nic nie jest zostawione na później” – tłumaczy mec. Joanna Nowokuński. Podkreśla też, że nie ma znaczenia, że para pobrała się w Polsce – by się rozwieść, nie muszą tam wracać. Także legalizacja amerykańskiego wyroku rozwodowego przez sąd okręgowy w ojczyźnie jest tylko formalnością i nie jest konieczna kolejna rozprawa. Warunek – złożenie odpowiednich dokumentów: oryginalny prawomocny wyrok rozwodowy i jego urzędowe tłumaczenie. Do wyroku należy dołączyć zaświadczenie o braku odwołania od wyroku – tzw. certificate of non-appeal<$>. Bezpłatne porady dotyczące poszczególnych dokumentów można uzyskać na przykład w polskim konsulacie na Manhattanie.
Co ważne, nie ma wymogu osobistego dostarczenia dokumentów w danym sądzie okręgowym, może to zrobić pełnomocnik. “W Stanach Zjednoczonych sędzia kieruje się zasadą – im krótszy rozwód, tym lepiej. Zwraca się do małżonków, by sami między sobą doszli do porozumienia w kwestiach na przykład podziału majątku. Generalna zasada jest taka, że wszystko, co zgromadzili podczas trwania pożycia, dzielone jest na pół. Oczywiście, że często się zdarza, że mąż czy żona kłamią, próbują zataić dochody, wyolbrzymiają. Wtedy sąd będzie zmuszony zarządzić przesłuchania świadków i rozwód automatycznie się przedłuża. Zdarza się, że nawet na kilka lat. Zwłaszcza gdy małżonkowie za wszelką cenę chcą sobie dokuczyć. Myślą: 'ja go puszczę z torbami’ albo 'ona zostanie tylko z walizką’. Tymczasem prawda jest taka, że nigdy nikt nie zostaje tylko z jedną walizką, chyba że na własne życzenie. W rozwodach nikt nie wygrywa i warto o tym pamiętać, szczególnie gdy są dzieci – mieszanie ich w rozgrywki dorosłych jest chyba najgorszym rozwiązaniem – uważa mec. Nowokuński i dodaje: – Liczmy się z tym, że na ławie siedzi osoba, która przez pięć dni w tygodniu, osiem godzin dziennie rozpatruje tylko rozwody. I pracuje w ten sposób na przykład od 20 lat. Co to oznacza? Że pewnie wszystko już widziała i słyszała, każdy przekręt i kłamstwo. Mimo to zdarza się, że ktoś chce być sprytniejszy i celowo opóźnia przyznanie rozwodu, bo na przykład kłamie o zarobkach, ale wtedy ja występuję o obarczenie kogoś takiego także i moimi kosztami sądowymi. Skoro chce się tak bawić, proszę bardzo, ale mój klient czy klientka nie muszą za to płacić”.
Opłata za rozwód zależy od długości jego przeprowadzania. Jak podaje portal lawyers.com, łączny koszt rozwodu w Nowym Jorku może wynieść między 5 tysięcy a 37 tysięcy dolarów, zaś średnia stawka godzinowa dla adwokata to 325 dol. Jeśli chodzi o zapomogę na dzieci, to obowiązkowa wysokość alimentów ustalana jest według skali procentowej zarobków. Na jedno dziecko jest to 17 proc., na dwoje 25 proc., na trójkę pociech – 29 proc., 31 proc. na czworo i nie mniej niż 35 proc. na pięcioro lub więcej. Jeśli rodzic zarabia mniej niż roczna minimalna kwota na utrzymanie samego siebie, która w tym roku wynosi 15 890 dol., to alimenty wynoszą 25 dol. na miesiąc. Alimenty w wysokości maksymalnie 3 proc. rocznych zarobków przysługują także żonie lub mężowi – w zależności od tego, kto zarabia mniej. Amerykański sąd dokonuje także podziału majątku w Polsce. Warto pamiętać, że obecnie nie ma znaczenia, z czyjej winy nastąpił koniec pożycia. “Obecnie rozwód jest łatwiejszy, niż się wielu osobom wydaje. Powiedzmy, że budzi się pani pewnego dnia i chce odejść. Przygotowuje pani wniosek, sama lub z adwokatem, i wręcza osobiście mężowi. To jest warunek – dokument musi zostać wręczony ręcznie. Nie może zostać przyklejony na drzwiach czy zostawiony na szafce nocnej. Po tym czasie partner ma w sumie 40 dni, by zareagować. Jeśli się zgadza, może się nawet obejść bez obecności małżonków w sądzie. Sprzeciw partnera (który na końcu i tak nie ma znaczenia) może opóźnić nieco proces. Ale sąd najczęściej zadaje pytanie wprost: po co pan czy pani walczy? Nie lepiej rozstać się jak dorosłe osoby? Dogadajcie się. Tak jak wspomniałam wcześniej, sędziemu też zależy na jak najszybszym załatwieniu sprawy” – twierdzi mec. Joanna Nowokuński.
BŁAHE POWODY?
A jak jest w Polsce? Też coraz częściej ekspresowo. W ponad dwóch na trzy przypadki o rozwód występuje kobieta. Najczęściej jako przyczynę rozwodu małżonkowie deklarują niezgodność charakterów – ponad jedna trzecia wszystkich rozwodów. Kolejne przyczyny to zdrada lub trwały związek uczuciowy z inną osobą – 25 proc., a ponadto alkoholizm – 19 proc. W 2013 roku statystyczny rozwiedziony mężczyzna miał średnio 40-41 lat, a kobiety były o ponad 2 lata młodsze. Od kilkunastu lat notuje się około 65 tys. rozwodów rocznie. W 2015 roku orzeczono ich około 66 tys. – o 24 tys. więcej niż w 1990 roku. “Gdy się rozwodziłam, a było to prawie 30 lat temu, to sędzia jeszcze próbował nas namawiać, by tego nie robić. Kolejne rozprawy wyznaczał za pół roku. Teraz, przynajmniej w Rzeszowie, czeka się maksymalnie dwa, trzy tygodnie” – mówi jedna z ławniczek w sądzie okręgowym na Podkarpaciu (imię i nazwisko do wiadomości red.). – Dla mnie większość tych powodów jest wciąż szokująca. Na przykład: znudziło mi się małżeństwo, albo: nie kupuje mi kwiatów z okazji urodzin, świąt czy imienin. Czasem mam wrażenie, że dla tych głównie młodych osób rozwód to swego rodzaju kara dla partnera i żarty z sądu” – uważa ławniczka.
Choć przyznaje, że równie często przyczyną rozstania jest zdrada, do której doszło gdy mąż czy żona byli na emigracji lub ignorancja partnerów. “Pamiętam jeden przypadek, kiedy dziewczyna, może miała 30 lat, aż się rozpłakała w sądzie zeznając, że mąż całkowicie ją zaniedbał. W tym przypadku nie chodziło o kwiaty czy bombonierki. Nie było go na przykład przy narodzinach synka, sama musiała z maluchem wracać ze szpitala, później jeździć na szczepienia. W domu sprząta, gotuje, zajmuje się dzieckiem. A on albo spotyka się w knajpie z kolegami, albo zalega przed telewizorem. Miała na to świadków i sąd bardzo szybko przyznał rozwód, mimo że mąż się nie zgadzał. Na którejś rozprawie stwierdził, że żona nie jest 'święta’, bo wysyłała kuzynowi nagie zdjęcia. Co na to sędzia? Zapytała, o co jeszcze walczy i po co, bo i tak nie ma szans, i małżeństwo się skończyło” – opowiada rozmówczyni “Nowego Dziennika”.
***
Mimo że w Polsce coraz przychylniej patrzy się na rozwody – już nie są tak szokujące jak jeszcze 20 czy 30 lat temu – to aż 84 proc. Polaków uważa, że liczba rozwodów w naszym kraju to drugi najpoważniejszy, po narkomanii, problem społeczny. Jeszcze ciekawsze są spostrzeżenia prawników prowadzących sprawy rozwodowe – szacują, że nawet 10 proc. par po rozwodzie wraca do siebie, także w Stanach Zjednoczonych.
AUTOR: ANNA ARCISZEWSKA
Źródło: http://www.dziennik.com/publicystyka/artykul/juz-cie-nie-chce
Najnowsze komentarze